TTygrys jest najpotężniejszym przedstawicielem rodziny kotowatych i jednym z największych drapieżników lądowych. Osiągana przez dorosłe samce masa – w zależności od podgatunku – może przekraczać 300 kg przy całkowitej długości ciała ponad 3 m. Nieco większe od niego były wymarłe smilodony i lwy jaskiniowe, a współcześnie jedynie pochodzące ze skrzyżowania tygrysicy z lwem lygrysy osiągają większe rozmiary. Rozmiary tygrysów zmieniają się w zależności od wysokości zajmowanych terenów, najmniejsze żyją w terenach niżej położonych[10].
Największym podgatunkiem jest tygrys syberyjski – notowany rekordowy ciężar samca wynosi 384 kg, a najmniejszym tygrys sumatrzański. Mniejszy od niego tygrys balijski został wytępiony przez człowieka w 1937. Był przeciętnie dwukrotnie mniejszy od swojego syberyjskiego krewniaka.
Masywne ciało o silnej budowie z krótkimi, bardzo muskularnymi nogami zakończone jest długim ogonem ułatwiającym utrzymanie równowagi. Tygrysy mają bardzo dobrze rozwiniętą tę zdolność[11]. Jak u wszystkich kotów przednie łapy mają pięć, a tylne cztery palce. Wszystkie palce zakończone są ostrymi pazurami o sierpowatym kształcie. Odpowiednia budowa ostatniego paliczka oraz obecność mięśni poruszających ten paliczek powodują, że pazury mogą być cofane[12]. Umiejętność chowania pazurów umożliwia tygrysowi bardzo ciche stąpanie przy podkradaniu się do ofiary, a ich wysunięcie ułatwia przytrzymywanie i rozrywanie zdobyczy. Wysunięte pazury tygrysa stanowią bardzo groźną broń. Służą również do czyszczenia futra, zachowywania równowagi przy pokonywaniu nierównych przeszkód oraz zaznaczania terytorium poprzez rysowanie śladów na ziemi i korze drzew.
Nieco dłuższe tylne łapy są doskonale przystosowane do skakania. Tygrys jest drugim po pumie rekordzistą w skoku wzwyż – potrafi wskoczyć na wysokość 5 m – i drugim po lwie w skoku w dal – jednym skokiem pokonuje odległość 8–9 m[13]. Na wysokość 2 m wskakuje trzymając zdobycz ważącą 50 kg. Jednym uderzeniem łapy jest w stanie zabić zwierzę wielkości dużego psa, a nawet człowieka.
Kolejnym elementem doskonałego przystosowania do drapieżnego trybu życia jest budowa szczęki tygrysa – uzębienie tnąco-kruszące z silnie rozwiniętymi kłami i łamaczami. W szczęce osadzonych jest 30 zębów. Długie do ok. 75 mm kły[11] służą do zabijania ofiary i rozrywania mięsa.
Najlepiej rozwiniętym zmysłem tygrysów jest słuch. Wychwytują dźwięki o częstotliwości od 200 Hz do 100 kHz, pięciokrotnie wyższe niż słyszane przez człowieka (do 20 kHz). Prawdopodobnie tygrysy potrafią rozpoznać gatunki zwierząt po wydawanych przez nie odgłosach, co wyjaśniałoby dużą precyzję w odnajdywaniu ulubionych gatunków[13].
Zmysł węchu u tygrysa nie należy do wysoko rozwiniętych. Jest zdecydowanie słabszy niż u psów. Do rozpoznawania zapachów wykorzystywany jest pomocniczo narząd Jacobsona. Podobnie do lwów, aby ułatwić dopływ powietrza do receptorów węchowych, tygrysy otwierają pysk i wysuwają język w charakterystycznym grymasie.
Jak wszystkie wielkie koty z rodzaju Panthera, tygrys potrafi ryczeć. Głos ryczącego króla dżungli słyszany jest z odległości 3 km. Tygrys potrafi też świetnie pływać, a płynąc może zabić ściganą ofiarę. Bardzo dobrze czuje się w wodzie, potrafi przepłynąć rzekę o szerokości 6–8 km, a z nurtem rzeki 29 km[13].
Budowa siatkówki oka umożliwia tygrysom widzenie w ciemnościach (widzą sześciokrotnie lepiej niż człowiek). Obecność dobrze rozwiniętych pręcików wskazuje na możliwość widzenia barw.[potrzebne źródło] Tygrysy mają okrągłe źrenice i żółte tęczówki[11][13]. W nocy światło odbite od oczu tygrysa przybiera kolor od czerwonożółtego do niebieskozielonego – w zależności od źródła światła i kąta jego padania. Na zdjęciach robionych w świetle lampy błyskowej powstaje tzw. efekt czerwonych oczu. Tygrysy, jak wszystkie koty, mają oko osłonięte przesłoną migawkową, tzw. trzecią powieką.
Umaszczenie
Jest uzależnione od podgatunku i pory roku, od żółtawego do czerwonopomarańczowego z czarnymi, wyrazistymi pręgami. Boki głowy i strona brzuszna są białe. Kształt i rozmieszczenie pręg są zależne od podgatunku, a szczegółowy układ – unikalny dla każdego osobnika[7] – może stanowić podstawę do identyfikacji. Podgatunki północne mają generalnie jaśniejsze futro[13].
Owłosienie tygrysów pełni funkcję zmysłu dotyku. Wibryssy występują na brwiach, policzkach i – najdłuższe, mierzące do 15 cm – na górnej wardze po obydwu stronach pyska[13]. Włosy czuciowe rozłożone są nierównomiernie na całej skórze zwierzęcia. U podgatunków południowych przeciętna długość włosów waha się od 7–20 mm na grzbiecie do 15–35 mm na brzuchu. Gęstość futra jest zależna od czynników geograficznych i pory roku[11].
Białe tygrysy:
Jest to jeden z wielu wariantów umaszczenia Panthera tigris. Jego cechami charakterystycznymi są: kremowe lub białe umaszczenie sierści, różowy nos, niebieskie oczy oraz czarne, szare lub czekoladowe pasy. Osobniki albinotyczne o śnieżnobiałym kolorze futra, posiadające prawie nie widoczne pasy lub ich brak nazywane są „Królowymi Śniegu” (ang. Snow-White Tigers).[potrzebne źródło]
W naturze tygrysy te żyją jedynie w subtropikalnych lasach Bengalu. Nie są one jednak innymi podgatunkami lecz wariantami kolorystycznymi żyjącego tam podgatunku (Panthera tigris tigris). Rzadziej białe osobniki występują u tygrysa amurskiego (Panthera tigris altaica). Wszystkie białe koty trzymane w ogrodach zoologicznych pochodzą od jednego ojca o imieniu Mohman, którego schwytano w 1820 roku. Rodzicami białych tygrysów mogą być także dwa normalnie umaszczone koty. Jest to jednak możliwe tylko wtedy, jeśli co najmniej jeden z nich jest nosicielem upośledzonego genu, odpowiedzialnego za wytwarzanie odpowiedniej ilości melaniny.[potrzebne źródło]
Czarne tygrysy:
Czarny tygrys to jeden z wielu wariantów umaszczenia tygrysa. Początkowo uznano go za nowy podgatunek tygrysa. Obecnie jest on obiektem licznych teorii i badań kryptozoologów oraz genetyków.[potrzebne źródło]
Pierwsze hipotezy na temat pochodzenia nietypowego umaszczenia tego tygrysa zakładały, że czarny kolor futra to wynik anomalii genetycznej, która powoduje nadmierne wytwarzanie melaniny. Chorobę taką nazywa się melanizmem. W przypadku tygrysa jest to jednak pojęcie nieprawidłowe, gdyż jego sierść pokrywają ciemne, pionowe pasy. Jedynym wytłumaczeniem pochodzenia dziwnej cechy jest upośledzenie całkiem odwrotne zwane pseudomelanizmem. Pasy rozszerzają się i pokrywają ze sobą tworząc jednolite, smoliste umaszczenie. Najprawdopodobniejsza hipoteza mówi o krzyżowaniu się podgatunków Panthera tigris. Każdy z nich charakteryzuje się innym rozmieszczeniem pasów oraz rozmiarami ciała. U potomka dwóch podgatunków pasy te pokryją się ze sobą, pozostawiając jednocześnie nieliczne, pomarańczowe znaczenia. Obecnie znanych jest kilka osobników, będących mieszańcami kilku podgatunków tygrysa. Pierwsze fotografie skór tego tygrysa zostały opublikowane przez brytyjskiego kryptozoologa Karla Shukera w książce pt. "Mystery Cats of the World".[potrzebne źródło]
Fotomontaż przedstawiający wyobrażenie artysty na temat wyglądu "niebieskiego tygrysa"
Niebieskie tygrysy:
Niebieski tygrys (tygrys maltański) to prawdopodobnie polimorficzna odmiana tygrysa bengalskiego, która żyje w Prowincji Fujian w Chinach. Udokumentowane przypadki spotkania z tymi zwierzętami pochodzą także z Korei, Mjanmy i Rosji.[potrzebne źródło]
W 1910 roku amerykański misjonarz Harry R. Caldwell podczas polowania na tygrysy zauważył kilka osobników maści niebieskiej na obrzeżach miasta Fuzhou. Swoją relację opisał w kronice "Blue Tiger" (1924). Historia ta została także zapożyczona do książki Roya Chapmana Andrewsa pt. "Camps & Trails in China cz. 4" (1925). Inne raporty pochodzą z okresu wojny koreańskiej (1950–1953), podczas której obserwowano ponoć w okolicach dzisiejszej granicy Korei Północnej z K. Południową podobne zwierzęta. Karl Shuker opisał to w swojej książce pt. " Mystery Cats of the World".
Znane są także przypadki narodzin tygrysów pseudomelanistycznych o sierści szaro-niebieskiej lub błękitnej w ogrodach zoologicznych. Najwięcej takich przypadków odnotowano w Oklahoma Zoo w roku 1964. Rodzicami tych nienaturalnie umaszczonych tygrysów były zwykłe osobniki pochodzące z Bengalu. Obecnie sądzi się, że niebieskie tygrysy to jedynie polimorficzna odmiana Panthera tigris tigris, której prawdopodobieństwo pojawienia się na wolności lub w niewoli jest niewielkie. Określenie t. maltański pochodzi od rasy kota o błękitno-szarej maści, który został wyhodowany na Malcie.[potrzebne źródło]
"Golden Tabby":
Tygrysy "Golden Tabby" to odmiana kolorystyczna tygrysa występującą stosunkowo często, zarówno na wolności, jak i w niewoli. Charakterystyczną cechą tych tygrysów jest rude, jasno-kakaowe lub buro-złote umaszczenie z czekoladowymi pasami. Wszystkie należą do podgatunku Panthera tigris tigris i Panthera tigris altaica. Otrzymuje je się w wyniku kojarzenia białych i zwykłych tygrysów.[potrzebne źródło]
Tryb życia
Większość tygrysów żyje w lasach tropikalnych oraz na terenach porośniętych przez zarośla trawiaste, trzcinowe i bambusowe. Są bardzo aktywnymi drapieżnikami naziemnymi, rzadko wchodzą na drzewa. Na miejsce odpoczynku najchętniej wybierają cień pod drzewami, a na stepach syberyjskich – rozpadliny skalne.
Pokarm i strategia polowania
Tygrys jest mięsożernym drapieżnikiem stojącym na najwyższym poziomie piramidy ekologicznej. Poluje na wszelkie zwierzęta niezależnie od wielkości. Jedynie dorosłe, zdrowe nosorożce i słonie potrafią skutecznie obronić się przed jego żarłocznością, a mimo tego zdarzają się utarczki pomiędzy nimi a tygrysem. Podobnie wyglądają konfrontacje z większymi od tygrysa niedźwiedziami brunatnymi. Chociaż obydwa olbrzymy wzajemnie się unikają (obecnie obydwa gatunki są bardzo rzadkie) dochodzi między nimi do walk, w których niedźwiedź nierzadko zostaje pokonany. Zwykle tygrysy zabijają niedźwiedzie młode lub te, które zapadły w sen zimowy lub dopiero się z niego wybudziły. Notowano jednak przypadki, gdy dorodny i doświadczony tygrys pokonał dorosłego samca niedźwiedzia[potrzebne źródło].
Tygrys najchętniej poluje na duże ssaki kopytne (sambary, gaury, bawoły, dzikie świnie), nie gardzi młodym słoniem lub nosorożcem, który oddalił się od stada, zdarza mu się zabijać krokodyle, a nawet duże ryby, na które czatuje przy brzegu. Poluje z ukrycia. Wykorzystując doskonały słuch i wzrok oraz gęstwiny podkrada się do ofiary. Stąpa bardzo cicho, ponieważ – jak większość kotów – potrafi chować pazury i przyczajony wyczekuje, aż cel ataku zbliży się do niego. Potrafi biec z prędkością 60 km/h. Przednimi łapami powala atakowane zwierzę na ziemię i wbija kły w jego kark często przerywając tym uderzeniem rdzeń kręgowy, tchawicę, żyłę lub tętnicę szyjną ofiary. Dużym zwierzętom rozrywa gardło i czeka, aż ofiara skona. Tylko 1 na 10–20 ataków kończy się sukcesem drapieżnika. Duża zdobycz wystarcza mu na klika dni. Jednorazowo zjada 20–35 kg mięsa[7], wygłodniały – nawet do 50 kg[14].
Podchodzi pod osiedla ludzkie. Stare tygrysy czasami wybierają na swoje ofiary ludzi i zwierzęta domowe, zwłaszcza bydło. Jest to spowodowane prawdopodobnie utratą sprawności łowieckiej, np. przez wady uzębienia. Osłabiony osobnik zmuszony jest do opuszczenia swojego terytorium w poszukiwaniu łatwiejszej zdobyczy. Zdarza się, że młody tygrys napada na człowieka, ale takie zdarzenia tłumaczone są jako przypadkowe. Poluje zarówno w dzień, jak i w nocy, przy czym największą aktywność wykazuje przed i po zachodzie słońca, nocą zwykle patrolując zajmowane terytorium. Zbiorowe polowania w małych grupach rodzinnych – podobnie jak to robią lwy – zdarzają się tygrysom, ale należy to do rzadkości[10]. Wodę pije pobierając ją lekko wywiniętym językiem – sposobem stosowanym jedynie przez kotowate i psowate.
Samce obejmują tereny o powierzchni 60–100 km², a samice do 20 km². Wielkość terytorium zależy od warunków środowiska, a szczególnie od ilości pokarmu jaką może dostarczyć tygrysowi. Im mniej pokarmu tym większe terytorium. Terytoria są znakowane moczem, odchodami i wydzieliną gruczołów zapachowych. Znakowanie przyczynia się do ograniczania liczby starć pomiędzy gospodarzem terenu, a przybyszami poszukującymi nowych, nieobjętych we władanie terytoriów.
Obszar kontrolowany przez jednego samca może zawierać areały osobnicze kilku samic. Zarówno samce jak i samice obejmują areały osobnicze nienakładające się z areałami innych przedstawicieli tej samej płci. Areał osobniczy samicy jest mniejszy, ponieważ w czasie polowania nie może się ona zbytnio oddalać od miejsca, w którym ukryła swoje młode.
Zachowania socjalne
Zachowania socjalne tygrysów nie należą do skomplikowanych. Podstawową jednostkę rodzinną stanowi samica z młodymi. Samce czasem przebywają w towarzystwie samicy i swoich młodych. Spotykane czasami dorosłe tygrysy wędrujące w małych grupach są ze sobą spokrewnione. W przypadku samic jest to zwykle matka z córką. W warunkach naturalnych nie spotyka się grup niespokrewnionych ze sobą osobników. Sytuacje takie mają miejsce w niewoli i na terenach o wymuszonym, nienaturalnym dla tych zwierząt zagęszczeniu.
Dorosły samiec jest najczęściej samotnikiem z wysoko rozwiniętym terytorializmem. Tylko w okresie rozrodu tworzy rodziny, dzieląc swój rozległy rewir z kilkoma samicami. W konfrontacji z innymi osobnikami wykazuje silną agresję bez względu na to, czy ma do czynienia z samcem, czy z samicą. Z reguły dochodzi do demonstracji kłów i wymiany odgłosów. W skrajnych przypadkach – choć zdarza się to stosunkowo rzadko – konfrontacje między tygrysami kończą się śmiercią jednego z jej uczestników. Czasami obserwowano przypadki wzajemnej tolerancji.
Do komunikowania się pomiędzy sobą tygrysy używają różnorodnych dźwięków. Rycząc informują inne tygrysy o zajmowanej pozycji. Częściej od głośnego ryczenia wydają różnego rodzaju pomruki, warczenie, parskanie, prychanie i miauczenie. Wśród obserwatorów nie ma zgody co do tego, czy tygrysy potrafią mruczeć. W komunikacji bezpośredniej dużą rolę odgrywają ruchy ogona.
Rozród i rozwój
Występowanie: tropikalne lasy Ameryki Południowej, od Kolumbii i Wenezueli do Paragwaju i północnej Argentyny. Zasiedla lasy różnych typów. Jest najbardziej rozprzestrzenionym gatunkiem z rodzaju Cebus.
